موضوع تحصیل دختران در افغانستان یکی از مباحث حساس و مهم در سال‌های اخیر بوده است. پس از روی کار آمدن طالبان، محدودیت‌های شدیدی بر آموزش دختران اعمال شده که واکنش‌های گسترده‌ای را در داخل و خارج از کشور به همراه داشته است. طالبان دلایلی مانند مسائل فرهنگی و دینی را برای این ممنوعیت عنوان می‌کنند، اما این تصمیم‌ها تأثیرات عمیق اجتماعی و روانی بر جامعه و به‌ویژه بر دختران محروم از تحصیل خواهد داشت.
در این گفتگو ، ما به بررسی این موضوعات با سوریا باور دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه علامه طباطبایی می‌پردازیم: دلایل طالبان برای ممنوعیت تحصیل دختران، تأثیرات اجتماعی و روانی این محدودیت‌ها، نقش جامعه بین‌المللی و رسانه‌ها در تغییر وضعیت فعلی، و اینکه آیا این تصمیم‌ها می‌تواند نمایانگر دیدگاه عمومی مردم افغانستان باشد. همچنین، به استراتژی‌ها و برنامه‌هایی که می‌توانند در جهت بهبود وضعیت آموزش دختران و کاهش اثرات منفی این ممنوعیت‌ها مؤثر باشند، خواهیم پرداخت. هدف از این گفتگو، دستیابی به درکی عمیق‌تر از وضعیت فعلی و بررسی راهکارهای ممکن برای حمایت از تحصیل دختران در افغانستان است.
موج: طالبان چه دلایلی برای ممنوعیت و محرومیت تحصیل دختران در افغانستان عنوان می‌کنند؟
سوریا باور: طالبان دلایلی برای ممنوعیت تحصیل دختران مطرح می‌کنند که شامل تفسیر خاصی از احکام شریعت و نگرانی از بروز فرهنگ و ارزش‌های بیگانه است. همچنین، عدم رعایت حجاب کامل، مختلط بودن زنان و مردان، و حضور زنان در رشته‌های نامناسب از دیگر دلایل ذکر شده توسط وزیر تحصیلات عالی طالبان است.
موج: تأثیرات اجتماعی این محرومیت چه خواهد بود؟
سوریا باور: این محرومیت در درازمدت باعث افزایش جهل و بی‌سوادی، خرافات، و جنایات خواهد شد. همچنین، جامعه با کمبود کادرهای متخصص مواجه می‌شود. در کوتاه‌مدت، مهاجرت، از بین رفتن انگیزه برای علم و دانش، افزایش فقر و بیکاری، ازدواج‌های زودهنگام، و بحران انسانی از جمله پیامدهای این وضعیت است.
موج: تأثیرات روانی این محدودیت برای دختران محروم از تحصیل چیست؟
سوریا باور: این محدودیت‌ها منجر به افزایش غم و اندوه، اقدام به خودکشی، اضطراب، ناامیدی، عدم اعتماد به نفس و افسردگی در میان دختران می‌شود.
موج: انتظار شما از جامعه بین‌المللی برای بهبود وضعیت آموزش دختران چیست؟
سوریا باور: جامعه جهانی نباید با طالبان مذاکره کند و باید با اعمال تحریم‌ها و فشارها، طالبان را مجبور به تغییر سیاست‌هایشان کند. همچنین، جامعه جهانی باید آپارتاید جنسیتی در افغانستان را به رسمیت بشناسد و حق تحصیل دختران را "خط قرمز" قرار دهد.
موج: آیا این تصمیم اتخاذ شده توسط طالبان می‌تواند نشان‌دهنده دیدگاه عمومی مردم افغانستان باشد؟
سوریا باور:اگرچه جامعه افغانستان به شدت مردسالار و سنتی است، اما طی ۲۰ سال گذشته، ذهنیت عمومی در شهرهای بزرگ و شهرستان‌ها نسبت به حق تحصیل دختران تغییر کرده است. بسیاری از خانواده‌ها با این تصمیم مخالفند و در صورت امکان، برای تحصیل دخترانشان به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند.
موج: تا چه حد رسانه‌ها می‌توانند در رفع این محدودیت مؤثر باشند؟
سوریا باور:رسانه‌ها می‌توانند نقش بسزایی در تنویر افکار عمومی و افزایش آگاهی مردم داشته باشند. رسانه‌ها می‌توانند باورهای غلط اجتماعی را تغییر دهند و تصویر واقعی جامعه تحت کنترل طالبان را به نمایش بگذارند.
موج: محرومیت دختران از تحصیل چه تأثیری بر اقتصاد آینده افغانستان خواهد داشت؟
سوریا باور: این محرومیت منجر به کاهش نیروی کار، کاهش نرخ تولید و درآمد ملی، و افزایش فقر و بیکاری می‌شود. همچنین، دختران از فرصت‌های شغلی مهم و پردرآمد محروم می‌مانند و روند توسعه و نوسازی کشور نابود می‌شود.
موج: چه نقش‌هایی می‌توانند نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی در حمایت از تحصیل دختران ایفا کنند؟
سوریا باور: نهادهای مدنی و سازمان‌های غیردولتی می‌توانند با تاکید بر آموزش‌های مدرن در افغانستان و دادخواهی در سطح جهان، فشار بر دولت‌های تصمیم‌گیرنده وارد کنند.
موج: آیا تحریم‌های بین‌المللی می‌توانند طالبان را مجبور به تغییر سیاست‌های آموزشی خود کنند؟ اگر بله، چگونه؟
سوریا باور:سیاست عدم تعامل بین‌المللی، به رسمیت نشناختن طالبان، و تحریم‌های اقتصادی می‌توانند در درازمدت باعث فشار بر طالبان و تغییر سیاست‌های آن‌ها شوند.
موج: چه نقشی می‌توانند خانواده‌ها و جوامع محلی در حمایت از تحصیل دختران ایفا کنند؟
سوریا باور: خانواده‌ها و جوامع محلی می‌توانند به عنوان گروه‌های ذینفوذ عمل کرده و مطالبات مشروع خود را از طالبان و جامعه جهانی داشته باشند. مقاومت خانواده‌ها و سران قومی و مذهبی محلی می‌تواند کمک بزرگی برای حمایت از دختران محروم از تحصیل باشد.
موج: چگونه می‌توان با استفاده از تکنولوژی و آموزش آنلاین به دختران محروم از تحصیل در مناطق دورافتاده کمک کرد؟
سوریا باور:در شرایط موجود، استفاده از تکنولوژی و آموزش آنلاین می‌تواند زمینه آموزش را برای دختران محروم از تحصیل فراهم کند.
موج: آیا تحریم‌های بین‌المللی می‌توانند طالبان را مجبور به تغییر سیاست‌های آموزشی خود کنند؟ اگر بله، چگونه؟
سوریا باور:سیاست عدم تعامل بین‌المللی، به رسمیت نشناختن طالبان، و تحریم‌های اقتصادی می‌توانند در درازمدت باعث فشار بر طالبان و تغییر سیاست‌های آن‌ها شوند.
موج: چه نقشی می‌توانند خانواده‌ها و جوامع محلی در حمایت از تحصیل دختران ایفا کنند؟
سوریا باور: خانواده‌ها و جوامع محلی می‌توانند به عنوان گروه‌های ذینفوذ عمل کرده و مطالبات مشروع خود را از طالبان و جامعه جهانی داشته باشند. مقاومت خانواده‌ها و سران قومی و مذهبی محلی می‌تواند کمک بزرگی برای حمایت از دختران محروم از تحصیل باشد.
